KALENDARIUM

POWIEDZIELI

Robiliśmy wszystko, żeby było lepiej, ale zabrakło i niestety przegrywamy. Pojechaliśmy słabe zawody, niektórzy nie podołali psychicznie i sprzętowo. Byliśmy słabsi od Rybnika i dlatego pozostajemy w Metalkas 2. Ekstralidze.
Tomasz Bajerski dla Canal+

zuzel filmJak pewnie wie część z was, mam jakieś życie oprócz żużla. To życie obejmuje między innymi nałogowe pochłanianie dzieł kultury i ich analizowanie. Specjalizuję się wprawdzie w książkach, nie filmach, ale i o merytorycznej, fabularnej zawartości filmów czasem się wypowiadam z perspektywy recenzentki. Zwłaszcza kiedy to film o czymś, co jest mi bardzo bliskie.

 

Ile jest żużla w „Żużlu”?

Miałam pójść na „Żużel”, ale najpierw byłam na urlopie, a zanim odpoczęłam na urlopie, to „Żużel” skończyli grać w kinach. Smuteczek, bo planowałam wam zapodać recenzję z uwzględnieniem kontekstu socjokulturowego i różne takie szmery-bajery. A teraz to już po ptokach, bo nawet jak w końcu ten „Żużel” dadzą na jakimś VOD, to kto będzie chciał czytać recenzję odgrzewanego kotleta.

Wszelako pewną opinię można sobie o filmie wyrobić na podstawie komentarzy tych, którzy byli, zwłaszcza tych ze środowiska. Swoje trzy grosze do wizji dorzuca też trailer filmu (piosenkę litościwie pominę, o niej powiedziano już absolutnie wszystko). Pozwolę sobie więc, póki temat żywotny, na kilka słów z perspektywy człowieka siedzącego w kulturze i świadomie konsumującego gatunek sports fiction. Skupię się tylko na tym, co wiem z pewnych źródeł – i tylko na czysto żużlowym aspekcie.

Przede wszystkim: mamy do czynienia z filmem pod tytułem „Żużel”, co sugeruje, że wspomniany żużel będzie odgrywał w filmie rolę znaczącą. Tym samym dzieło leci na półkę sports fiction, czyli tekstów kultury, w których fabuła kręci się dookoła sportu (czyli motorem napędowym są albo same rozgrywki, albo związek bohaterów ze sportem). Jednocześnie jest to jeden z filmów przecierających szlaki w temacie sportu żużlowego – czyli na jego podstawie mogłyby powstawać kolejne dzieła kultury poświęconej tej dyscyplinie. Powstał w Polsce, mekce żużla – czyli można założyć, że wiarygodnie i z pietyzmem oddaje środowisko żużlowe. Te trzy fakty sumują się do jednego wniosku: nie, nie możemy przy analizie filmu „Żużel” olać warstwy żużlowej i uznać, że to tylko taka dekoracja dla fabuły.

film zuzel 2


A jaki jest ten żużel w „Żużlu”? Zrobiony komputerowo, to raz. Podobno nie cały, ale to, co zobaczyłam w trailerze, to kryminał. Film powstawał ładnych parę lat, naprawdę nie było czasu nagrać w planie ogólnym scen wyścigów na jakimś meczu? Naprawdę, przy takim budżecie (ej, dystrybutor sponsoruje żużel na Eurosporcie, a o samym filmie trąbiono wszędzie, to o czymś świadczy) nie dało się wynająć żużlowców, którzy odegraliby sceny? Mówimy o niesamowicie widowiskowej dyscyplinie, o czymś, w czym ludzie się zakochują po obejrzeniu choćby w telewizji. Czy chociaż fragment tego filmu musiał wyglądać jak niesławna gra Speedway Liga? W radzieckim filmie Trzeba ustalić datę ślubu wątek żużlowy był nagrany na stadionie, jak Bóg przykazał – w 1979 roku! Serio nie zrobicie tego w latach 20. XXI wieku?


Dobrze, już się uspokajam i przechodzę do części drugiej. Po dwa, żużel w „Żużlu” jest szalenie nieokreślony. Nie wiadomo, o co właściwie jedzie bohater, o co ściga się jego drużyna, a ponoć, i to przeraża wybitnie, czy to zawody indywidualne, czy drużynowe. A przecież każdy z tych elementów wpływa na całą historię. Inaczej się snuje narrację o kimś, kto walczy o mistrzostwo świata albo Polski, inaczej o półamatorze, który chce po prostu wypaść jak najlepiej i jest uzależniony od adrenaliny, a jeszcze inaczej o przebrzmiałej gwieździe starającej się wesprzeć drugoligowy klub w powrocie do wielkiego żużla. Każdy wariant inaczej ustawia fabularną optykę i ma ogromne znaczenie. Gdyby żużel był hobby bohatera, tą metaforyczną piłką kopaną co weekend z kolegami, wtedy faktycznie, można nie wspominać o konkretach – ale kiedy to oś całej historii, to olanie jej jest kryminałem i tyle.


Wreszcie, jak donoszą ludzie, którzy oglądali, żużel w „Żużlu” jest bardzo stereotypowy. Żużlowcy wywodzą się z patologicznych środowisk, mechanicy piją na umór, ogólnie krew, flaki i przekleństwa. Brakuje tylko cieszenia się z upadku rywala do pełnego obrazu moralnej degrengolady. Ja wiem, że w sferze „ogólnopolskiej” (czytaj: stołecznej) żużel dobrej prasy nie ma i gdyby ten film kręciła „pańcia z warszawki” (nie mylić z panią i z Warszawą), to byłoby zrozumiałe. Ale z tego, co słyszałam, sam pomysł na „Żużel” zrodził się w Dorocie Kędzierzawskiej z kibicowskiej pasji. To o co tu, u licha, chodzi?

film zuzel 3

 

To tylko fikcja?

Jak widzicie, nie wypowiadam się na temat samej fabuły, bo filmu, jako się rzekło, nie widziałam. Ale i tak usłyszałam, żem głupia, bo przecież „to tylko fikcja”, a w ogóle to przecież mogą istnieć żużlowcy wywodzący się z patologii i mechanicy pijący na umór, i czemu o nich nie opowiadać?

To tak. Na dobry początek ćwiczenie umysłowe. Wyobraźcie sobie, że znany amerykański reżyser kręci hollywoodzki hit. Film z niesamowitym budżetem i ogromną promocją, cały świat czeka na niego z zapartym tchem. Wy zwłaszcza, ponieważ historia opowiada o Polaku! Polski superbohater! Tylko że potem film wychodzi… i okazuje się, że Polska w wydaniu tej historii to jakiś kraj sto lat za cywilizacją, wszyscy są pijakami i złodziejami, i nawet umiejętności głównego bohatera są stymulowane nadmiernym piciem wódki.

No dobra, wiadomo, że to tylko fikcja, ale i tak czujecie się jakoś nieswojo z tym, jaki obraz Polski poszedł w świat, co nie? Niby jak ktoś na podstawie jednego filmu uwierzy, że Polska to jedna wielka masakra, to sam sobie jest winien, ale…

Otóż nie, nie jest „sam sobie winien”. Do naszego mózgu w każdej chwili dociera tyle bodźców, że gdybyśmy mieli świadomie analizować każdy z nich, to te mózgi szybko by wybuchły. Stąd też w toku ewolucji i rozwoju psychologicznego wykształciliśmy podświadomość i nieświadomość – warstwy umysłu, do których bodźce trafiają bez świadomej obróbki. To pomaga nam wstępnie klasyfikować zjawiska i ustalać, czemu należy poświęcać więcej uwagi, a czemu nie. A ponieważ naprawdę nie ma możliwości poznania wszystkich zjawisk świata na własną rękę, często budujemy obraz życia w różnych kulturach, środowiskach itd. na podstawie informacji uproszczonych i podanych w przystępny sposób – głównie przez dzieła kultury.

Do tego jeżeli temat jest świeży, nieprzerobiony przez wszystkie możliwe media na wszystkie możliwe sposoby, to wiadomo, że będzie bardziej wpływać na percepcję osób nieznających się na danej kwestii, niż kiedy to kolejne dzieło w danej sferze. Zwłaszcza gdy można założyć, że twórcy wiedzą, co robią – i wykonali research.

Co z tego wynika? Poza tym, że galimatias, to rzecz jasna. Ano wynika z tego, że kibic żużlowy, który pójdzie na „Żużel”, będzie co najwyżej zniesmaczony przedstawieniem ukochanej dyscypliny. Ale jeżeli na ten „Żużel” pójdzie ktoś, kto o speedwayu ma nikłe pojęcie, to wyjdzie z pewnymi przeświadczeniami – i to, o zgrozo, przeświadczeniami jak najbardziej zgodnymi z opinią „warszawki” (nie Warszawy). Ponieważ taki patologizowany obraz żużla to coś, co doskonale kojarzę z wielkopańskich tekstów pewnego znanego reportażysty, któremu w roku 2006 czy tam 2007 zachciało się pisać o „prowincjonalnej” dyscyplinie. Na szczęście dla nas, pan potem wrócił do pisania wielkopańskich tekstów o rzeczywistości na wschód od Buga (również w jego dziełach patologizowanej, ale to się wytnie).



Kogo obchodzi? Mnie obchodzi!

Ktoś zaraz powie: czy ty czasem, Radosz, nie masz zwyczajnego bólu tyłka, że inne dzieło o żużlu ma więcej atencji niż twoje książki? Mam ból tyłka, jasne. Ale nie dlatego, że jestem taka super i wszyscy patrzcie na mnie, ale dlatego, że od lat uczę się pisania i przecieram szlaki po to, żeby pokazać żużel takim, jakim jest, a może nawet trochę lepszym, żeby zakochać w żużlu nieżużlową Polskę… a ktoś, kto ma o wiele większe możliwości i sporo czasu na dopracowanie, robi film, który takie wysiłki niweczy. To po prostu smutne. Mam wrażenie, że coś poszło nie tak i twórcy filmu (a może sponsorzy, bo nie chce mi się wierzyć, żeby sama Kędzierzawska tak lekkomyślnie zrobiła żużlowi czarny PR) poszli po linii najmniejszego oporu: pokazali ten speedway, w jaki wierzy niespeedwayowa większość. Pamiętam, jak kiedyś dostałam opinię od czytelnika – nieżużlowego – który uznał, że „Czarna książka” jest nierealistyczna, bo sport to bagno, a speedway to bagno w szczególności. Nie wie, ale tak mu wyszło z tego, co ptaszki ćwierkają. Wiadomo, że łatwiej dotrzeć do ludzi, wzmacniając istniejące przekonania – ale czy łatwiej oznacza „słuszniej”?

Na szczęście nie wszystko stracone. Pod koniec sierpnia w wydawnictwie Nowa Baśń wychodzi książeczka „Bobcio i mecz żużlowy” Marty Magdańskiej, która ma za zadanie pokazać żużel dzieciom. Może potomstwo tych dorosłych, którzy uwierzyli w patologiczny „Żużel” dostanie lepszy obraz naszej speedwayowej rzeczywistości?

A ja wracam do wysiłków i was też zachęcam. Róbcie, co możecie: bierzcie na żużel nieżużlowych znajomych, pokazujcie im, jaki to fajny sport, opowiadajcie i znajdujcie nowych słuchaczy. Dzielcie się pasją, no – i chrzanić negatywne stereotypy!


Joanna Krystyna Radosz   


Zdjęcia i slajdy: "Żużel film" (@zuzelfilm) - oficjalna strona filmu na FB
Piosenka: YouTube / kanał Speedway Ekstraliga

PS: Jeśli brakuje wam żużla, możecie sięgnąć po moje wspomniane w felietonie teksty. „Szkołę wyprzedzania” w formie e-booka kupicie już za 14,99 zł [tutaj], ale papierową też dostarczymy wam do domu, a jaką ma ładną okładkę! Natomiast „Czarna książka. Antologia opowiadań żużlowych” [tutaj] oraz „Opowieści na marginesach” [tutaj] są dostępne zupełnie ZA DARMO.

PPS: Wszelkie przedstawione w niniejszym felietonie poglądy należą do autorki i nie trzeba się z nimi zgadzać. Wszelkie przedstawione w niniejszym felietonie fakty należą do rzeczywistości i nie ma sensu ich negować.

Korzystanie z linków socialshare lub dodanie komentarza na stronie jednoznaczne z wyrażeniem zgody na przetwarzanie danych osobowych podanych podczas kontaktu email zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych. Podanie danych jest dobrowolne. Administratorem podanych przez Pana/Panią danych osobowych jest właściciel strony Jakub Horbaczewski . Pana/Pani dane będą przetwarzane w celach związanych z udzieleniem odpowiedzi, przedstawieniem oferty usług oraz w celach statystycznych zgodnie z polityką prywatności. Przysługuje Panu/Pani prawo dostępu do treści swoich danych oraz ich poprawiania.

KALENDARIUM

POWIEDZIELI

Robiliśmy wszystko, żeby było lepiej, ale zabrakło i niestety przegrywamy. Pojechaliśmy słabe zawody, niektórzy nie podołali psychicznie i sprzętowo. Byliśmy słabsi od Rybnika i dlatego pozostajemy w Metalkas 2. Ekstralidze.
Tomasz Bajerski dla Canal+

Odwiedź nasze social media

fb ikonkaX ikonkaInstagram ikonka

Typer 2024 - zmierz się z najlepszymi!

Najszybsze żużlowe newsy

SpeedwayNews logo

NAJBLIŻSZE ZAWODY W TV

 PGE Ekstraliga 2024
1. Orlen Oil Motor Lublin  14 31 +162
2. Betard Sparta Wrocław  14 19 +30
3. ebut.pl Stal Gorzów  14 19 -37
4. KS Apator Toruń  14 15 -7
5. ZOOLeszcz GKM Grudziądz  14 14 -58
6. NovyHotel Falubaz  14 13 -33
7. Krono-Plast Włókniarz  14 12 -50
8. FOGO Unia Leszno  14 11 -87
 Metalkas 2. Ekstraliga 2024
1. Arged Malesa Ostrów  14  28 +128
2. Abramczyk Polonia  14  27 +161
3. Innpro ROW Rybnik  14  23 +63
4. Cellfast Wilki Krosno  14  19 -20
5. #OrzechowaOsada PSŻ  14  18 -16
6. H.Skrzydlewska Orzeł Łódź
 14  13 -54
7. Texom Stal Rzeszów  14   9 -80
8. Zdunek Wybrzeże Gdańsk
 14   3 -182
Krajowa Liga Żużlowa 2024
1. Ultrapur Start Gniezno
 10  21 +94
2. Unia Tarnów  10
 16 +55
3. PKS Polonia Piła  10
 11 +18
4. OK Kolejarz Opole  10
 11 -39
5. Optibet Lokomotiv  10  10 -23
6. Trans MF Landshut Devils  10  6 -105

Klasyfikacja SGP 2024 (po 10/11 rund)

1. Bartosz Zmarzlik
159
2. Robert Lambert
137
3. Fredrik Lindgren
127
4. Martin Vaculík 114
5. Daniel Bewley
111
6. Mikkel Michelsen 101
7. Jack Holder 97
8. Dominik Kubera
88
9. Leon Madsen 76
10. Łotwa duża Andrzej Lebiediew
75
11.  Max Fricke 64
12. flaga niemiec Kai Huckenbeck 58
13. Szymon Woźniak 46
14. Jason Doyle 47
15. Maciej Janowski
46
16. Czechy duzaFlaga Jan Kvěch 41

PARTNERZY

kibic-zuzla logozuzlowefotki-logo
WszystkoCzarne blog

Pomóż kontuzjowanym

KamilCieślar
DW43